Sposób na zapewnienie pomocy spadkobiercom w prowadzeniu Twojej firmy?
25.11.2018r. wchodzi w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Instytucja zarządu sukcesyjnego w przedsiębiorstwie jednoosobowym jest korzystnym rozwiązaniem, zwłaszcza jeśli chodzi o sferę organizacyjną związaną z prowadzeniem przedsiębiorstwa po śmierci jego właściciela.
Po co jest zarząd sukcesyjny?
Zgodnie z brzmieniem ustawy zarząd sukcesyjny obejmuje zobowiązanie do prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku. Jego funkcją jest zachowanie ciągłości i stabilności w prowadzeniu działalności gospodarczej po śmierci jej właściciela.
Czynności zwykłego zarządu zarządca dokonuje samodzielnie, w zakresie czynności przekraczających zwykły zarząd przedsiębiorstwem w spadku dla działań zarządcy wymagana jest zgoda wszystkich nowych właścicieli lub zgoda sądu.
Od chwili ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny wykonuje więc prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku.
Jak powołać zarządcę?
Zgodnie z przepisami ustawy zarządcę sukcesyjnego może powołać każdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą wskazując wybraną osobę do tej funkcji (osobę o pełnej zdolności do czynności prawnych wobec której nie został orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej) lub przez dokonanie zastrzeżenia, iż z chwilą śmierci przedsiębiorcy zarząd obejmie jeden z prokurentów. Przyszły zarządca musi wyrazić na to zgodę. Oba oświadczenia muszą być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Następnie należy dokonać wpisu zarządcy do CEIDG.
Gdy przedsiębiorca zmarł, a nie powołał zarządcy
W sytuacji kiedy przedsiębiorca nie zdąży powołać zarządcy czynności tej w ciągu dwóch miesięcy od śmierci właściciela przedsiębiorstwa mogą dokonać:
- małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku, lub
- spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo
- spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek, albo zapisobierca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny, jeżeli zgodnie z ogłoszonym testamentem przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie w spadku.
Po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydaniu europejskiego poświadczenia spadkowego zarządcę sukcesyjnego może powołać wyłącznie właściciel przedsiębiorstwa w spadku (nowy właściciel czyli spadkobierca). W przypadku, gdy mamy wielu spadkobierców (współwłaścicieli przedsiębiorstwa w spadku) do powołania zarządcy sukcesyjnego wymagana jest zgoda osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100. W tym przypadku wszelkie wymagane oświadczenia dotyczące powołania zarządcy muszą mieć formę aktu notarialnego, zgłoszenia zarządcy do CEIDG dokonuje notariusz.
Chwila ustanowienia zarządcy
Zarząd sukcesyjny zostaje ustanowiony z chwilą śmierci przedsiębiorcy jeśli to on dokonał wyboru zarządcy i zgłoszenia go do CEIDG lub w przypadku powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy przez osoby do tego uprawnione – z chwilą zgłoszenia zarządcy do CEIDG.
Koniec zarządu
Przedsiębiorca może w każdej chwili odwołać zarządcę sukcesyjnego, również zarządca może złożyć przedsiębiorcy oświadczenie o rezygnacji – dla ważności tych oświadczeń wymagana jest forma pisemna.
Po śmierci przedsiębiorcy ustanowionego zarządcę mogą odwołać osoby wymienione wyżej jako uprawnione do powołania zarządcy po śmierci przedsiębiorcy za zgodą osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 1/2. Również zarządca może złożyć rezygnację po śmierci przedsiębiorcy, przy czym wymagana jest forma aktu notarialnego. Zarządca, który złożył rezygnację jest zobowiązany działać jeszcze przez okres 2 tygodni, o ile nie został powołany nowy zarządca sukcesyjny.
Zarządca sukcesyjny może zostać odwołany przez sąd w przypadku rażącego naruszenia swoich obowiązków.
Należy pamiętać również o zdarzeniach, których wystąpienie uniemożliwia dalsze sprawowanie zarządu przez ustanowionego zarządcę i powoduje zaprzestanie pełnienia przez niego funkcji zarządcy, m.in. śmierć zarządcy, utrata przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych czy odwołanie.
Zarząd sukcesyjny wygasa z:
- upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
- dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;
- dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku albo udział w przedsiębiorstwie w spadku bezpośrednio od małżonka, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku lub od osoby, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyła składniki niematerialne i materialne przedsiębiorstwa, na podstawie powołania do spadku z ustawy albo testamentu albo nabyła przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego; w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu – w przypadku gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie.
- upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;
- dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
- dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;
- upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Zarząd sukcesyjny może stanowić formę zabezpieczenia bieżących spraw i dalszej działalności gospodarczej w okresie bezpośrednio po śmierci przedsiębiorcy. Warto zastanowić się nad skorzystaniem z możliwości powołania zarządcy, przy czym należy wybrać do tej funkcji osobę, której doświadczenie, cechy lub znajomość branży czy spraw przedsiębiorstwa predestynują do prawidłowego zarządu nim. Z pewnością będzie to ułatwienie i odciążenie dla spadkobierców oraz zabezpieczenie dla kontrahentów i pracowników przedsiębiorstwa.
